Źle suszona lawenda traci swój charakterystyczny zapach już po kilku tygodniach. Prawidłowa technika suszenia pozwala zachować aromat nawet przez 2-3 lata, co sprawia, że woreczki z lawendą długo będą wypełniać szafy przyjemną wonią. Kluczowe znaczenie ma moment zbioru i sposób suszenia kwiatów.
Kiedy zbierać lawendę do suszenia
Najlepszy moment na zbiór to początek kwitnienia, gdy około 1/3 kwiatków na kłosie już się otworzyła. Lawenda zebrana w tym momencie zawiera najwięcej olejków eterycznych i zachowa intensywny zapach po wysuszeniu.
Zbiór przeprowadza się rano, po opadnięciu rosy, ale przed najgorętszymi godzinami dnia. Wilgotne kwiaty mogą pleśnieć podczas suszenia, a zbyt gorące słońce sprawia, że część olejków eterycznych już się ulotni. Idealne warunki to suchy, słoneczny dzień między godziną 10:00 a 12:00.
Łodygi tnie się długo – około 15-20 cm – co ułatwi późniejsze wiązanie w pęczki. Krótkie łodygi trudno się wiąże, a podczas suszenia mogą się rozsypywać.
Przygotowanie lawendy do suszenia
Świeżo ściętą lawendę należy posortować, usuwając uszkodzone lub zwiędłe łodygi. Nie myje się kwiatów wodą – wilgoć znacznie wydłuży proces suszenia i może prowadzić do pleśni.
Łodygi grupuje się w małe pęczki po 10-15 sztuk. Zbyt duże wiązki źle się suszą w środku, co często kończy się zepsuciem całego pęczka. Każdy pęczek wiąże się gumką recepturką lub sznurkiem tuż pod kwiatami.
Gumka recepturka lepiej sprawdza się od sznurka, bo kurczy się razem z wysychającymi łodygami i nie pozwala im się rozsypać.
Usuwanie liści z łodyg
Z dolnej części łodyg usuwa się wszystkie liście na długości około 10 cm od końca. Liście zawierają więcej wilgoci niż kwiaty i mogłyby wydłużyć czas suszenia. Górne liście, te blisko kwiatów, można zostawić.
Metody suszenia lawendy
Istnieje kilka sprawdzonych sposobów suszenia lawendy. Każda metoda ma swoje zalety, ale nie wszystkie nadają się do przygotowania materiału na woreczki.
Suszenie powietrzne – metoda tradycyjna
To najpopularniejszy sposób, który daje najlepsze rezultaty pod względem zachowania aromatu. Pęczki lawendy wiesza się kwiatami w dół w suchym, przewiewnym miejscu, z dala od bezpośredniego światła słonecznego.
Idealne miejsce to strych, spiżarnia lub suchy garaż. Temperatura powinna oscylować wokół 20-25°C, a wilgotność nie przekraczać 60%. Zbyt wilgotne pomieszczenie sprzyja rozwojowi pleśni, a za gorące sprawia, że olejki eteryczne się ulatniają.
Pęczki wiesza się na sznurku lub drążku, zachowując między nimi odstępy około 5 cm dla lepszej cyrkulacji powietrza. Proces suszenia trwa zwykle 2-3 tygodnie.
Suszenie na płasko
Alternatywą dla wieszania jest suszenie na płaskich powierzchniach. Kwiaty rozkłada się na sitach, tackach wyłożonych papierem lub specjalnych siatach do suszenia. Ta metoda sprawdza się szczególnie dobrze, gdy zależy nam na luźnych kwiatach do woreczków.
Łodygi układa się w pojedynczej warstwie, przewracając je co 2-3 dni. Suszenie na płasko trwa krócej – około 1-2 tygodni – ale wymaga więcej miejsca i uwagi.
Sprawdzanie gotowości i przechowywanie
Prawidłowo wysuszona lawenda charakteryzuje się łodygami, które łamią się z trzaskiem, a nie zginają. Kwiaty powinny być suche w dotyku, ale zachować swój fioletowy kolor i intensywny zapach.
Po zakończeniu suszenia kwiaty oddziela się od łodyg. Najłatwiej to zrobić, przeciągając pęczek przez palce nad miską lub delikatnie pocierając kwiatostan między dłońmi. Do woreczków używa się tylko same kwiaty bez łodyg – są mniejsze i lepiej wypełniają materiał.
Wysuszona lawenda może tracić nawet 80% swojej wagi w porównaniu do świeżej, dlatego z kilogramowej zbioru otrzyma się około 200 gramów suchego materiału.
Gotowe kwiaty przechowuje się w szczelnych słoikach lub workach papierowych w ciemnym, suchym miejscu. Plastikowe pojemniki nie sprawdzają się najlepiej, bo mogą powodować kondensację wilgoci.
Najczęstsze błędy podczas suszenia
Zbyt późny zbiór to główna przyczyna słabego zapachu suszonej lawendy. Kwiaty zebrane w pełni kwitnienia lub po przekwitnięciu mają znacznie mniej olejków eterycznych.
Suszenie w za wilgotnym miejscu prowadzi do pleśni, która niszczy cały pęczek. Objawy to ciemne plamy na kwiatach i stęchły zapach. Podobny efekt daje wiązanie zbyt dużych pęczków – środek nie ma dostępu do powietrza i zaczyna gnić.
Suszenie w pełnym słońcu lub w za gorącym miejscu sprawia, że lawenda szybko traci swój charakterystyczny zapach. Wysokie temperatury rozkładają delikatne olejki eteryczne odpowiedzialne za aromat.
Wykorzystanie suszonej lawendy w woreczka
Do woreczków używa się około 15-20 gramów suchych kwiatów na jeden średni woreczek (10×8 cm). Mniejsza ilość nie będzie wystarczająco aromatyczna, większa sprawi, że woreczek będzie za twardy.
Najlepsze materiały na woreczki to bawełna, len lub organza – przepuszczają zapach, ale zatrzymują drobne części kwiatów. Przed napełnieniem warto lekko pokruszyć kwiaty między palcami, co uwolni więcej aromatu.
Woreczki z lawendą zachowują swój zapach przez 6-12 miesięcy przy normalnym użytkowaniu. Gdy aromat słabnie, można je lekko ugniatać lub dodać kilka kropel olejku lawendowego, co przedłuży ich żywotność o kolejne miesiące.