Wierzby potrafią urosnąć nawet 2-3 metry w ciągu pierwszego sezonu po posadzeniu. To sprawia, że należą do najszybciej rosnących drzew w naszym klimacie, wyprzedzając topole czy brzozy. Szybkość wzrostu zależy jednak od gatunku, warunków glebowych i sposobu sadzenia.
Tempo wzrostu różnych gatunków wierzb
Nie wszystkie wierzby rosną tak samo szybko. Wierzba biała osiąga wysokość 15-20 metrów w ciągu 10-15 lat, co daje średnio 1-2 metry rocznie. Wierzba płacząca rośnie nieco wolniej – około metra rocznie, ale za to tworzy charakterystyczną, rozłożystą koronę.
Wierzba purpurowa to prawdziwy rekordzista szybkości. W odpowiednich warunkach potrafi przyrosnąć nawet 3 metry w sezonie. Z kolei wierzba iwa rośnie umiarkowanie – 0,5-1 metr rocznie, ale tworzy bardzo gęste, zwarte krzewy.
Wierzby energetyczne, sadzone na plantacjach biomasy, mogą osiągnąć wysokość 4-6 metrów w ciągu 3 lat przy intensywnej uprawie.
Gatunki karłowe, jak wierzba sferyczna, rosną znacznie wolniej – 20-30 cm rocznie, ale tworzą kompaktowe, kuliste korony idealne do małych ogrodów.
Czynniki wpływające na szybkość wzrostu
Dostęp do wody to najważniejszy czynnik determinujący tempo wzrostu wierzb. Te drzewa naturalnie rosną nad rzekami i w wilgotnych dolinach, więc stały dostęp do wody może zwiększyć tempo wzrostu nawet o 50%.
Jakość gleby również ma znaczenie. Wierzby preferują gleby żyzne, przepuszczalne, ale stale wilgotne. Na glebach piaszczystych rosną wolniej, chyba że zapewni się im regularne podlewanie. Gleby gliniaste, które dłużej zatrzymują wodę, sprzyjają szybszemu wzrostowi.
Wpływ nasłonecznienia
Większość wierzb najlepiej rośnie w pełnym słońcu lub lekkim cieniu. 6-8 godzin słońca dziennie to optimum dla większości gatunków. W mocnym cieniu tempo wzrostu spada o 30-40%, a pędy stają się cieńsze i bardziej podatne na złamanie.
Znaczenie nawożenia
Wierzby dobrze reagują na nawożenie, szczególnie azotem. Wiosenne podanie nawozu wieloskładnikowego może zwiększyć przyrost roczny o 20-30%. Nie warto jednak przesadzać – nadmiar azotu powoduje, że pędy nie zdążą zdrewnieć przed zimą.
Wzrost w pierwszych latach po posadzeniu
Pierwszy rok po posadzeniu to okres aklimatyzacji. Nawet szybko rosnące gatunki mogą przyrosnąć tylko 50-100 cm, bo większość energii przeznaczają na rozbudowę systemu korzeniowego. To normalny proces – drzewo „inwestuje” w fundamenty.
Drugi i trzeci rok to okres intensywnego wzrostu. Dobrze zakorzeniona wierzba może przyrosnąć 2-3 metry rocznie, szczególnie jeśli zapewni się jej odpowiednie warunki. W tym okresie ważne jest regularne podlewanie i kontrola chwastów wokół pnia.
Od czwartego roku wzrost zwykle się stabilizuje. Drzewo osiąga stałe tempo wzrostu charakterystyczne dla danego gatunku i warunków siedliskowych.
Różnice między sadzeniem z sadzonki a z sadzonki
Sposób rozmnażania znacząco wpływa na tempo wzrostu. Sadzonki z ukorzenionych sadzonek rosną szybciej w pierwszym roku, bo mają już rozwinięty system korzeniowy. Mogą przyrosnąć 1-2 metry już w pierwszym sezonie.
Sadzenie z nasion to metoda dla cierpliwych. Siewki rosną wolno przez pierwsze 2-3 lata, ale później doganiają sadzonki wegetatywne. Ma to swoje zalety – drzewa z nasion są często bardziej odporne na warunki lokalne.
Popularne jest też sadzenie z zdrewniałych sadzonek – odcinków jednorocznych pędów wbitych wprost do ziemi. To najszybsza metoda rozmnażania, a ukorzenianie następuje w ciągu 2-3 tygodni.
Kiedy wierzby rosną najszybciej
Sezon wegetacyjny wierzb trwa od kwietnia do października. Najintensywniejszy wzrost przypada na maj i czerwiec, kiedy temperatura i wilgotność są optymalne. W tym okresie młode pędy mogą przyrastać nawet 3-5 cm dziennie.
Lipiec i sierpień to drugi okres intensywnego wzrostu, ale tylko przy zapewnieniu odpowiedniej ilości wody. Bez podlewania wzrost znacznie zwalnia lub całkiem ustaje.
- Kwiecień-maj: początek wegetacji, wzrost 20-30 cm miesięcznie
- Czerwiec-lipiec: szczyt sezonu, wzrost 40-60 cm miesięcznie
- Sierpień-wrzesień: spowolnienie wzrostu, 15-25 cm miesięcznie
- Październik: zakończenie wzrostu, przygotowanie do zimy
Ograniczanie wzrostu wierzb
Czasem szybki wzrost staje się problemem. Regularne przycinanie to najskuteczniejszy sposób kontroli wysokości i kształtu korony. Wierzby doskonale znoszą cięcie, nawet bardzo drastyczne.
Najlepszy termin cięcia to koniec zimy lub wczesna wiosna, przed rozpoczęciem wegetacji. Można usunąć nawet 70-80% korony – drzewo szybko odbuduje nowe pędy.
Cięcie „na pień” co 3-4 lata to tradycyjna metoda uprawy wierzb, która pozwala uzyskać długie, proste pręty do plecionkarstwa.
Ograniczanie podlewania również spowalnia wzrost, ale nie warto przesadzać – zbyt suche warunki osłabiają drzewo i czynią je podatnym na choroby.
Problemy związane z szybkim wzrostem
Szybki wzrost ma swoje wady. Drewno wierzb jest stosunkowo miękkie, więc długie pędy łatwo się łamią podczas silnych wiatrów. Regularne przycinanie pomaga utrzymać zwartą, stabilną koronę.
System korzeniowy również rozwija się intensywnie. Korzenie mogą uszkodzić instalacje podziemne lub fundamenty, jeśli drzewo rośnie zbyt blisko budynków. Bezpieczna odległość to minimum 5-8 metrów od zabudowań.
Szybko rosnące wierzby potrzebują więcej składników pokarmowych, co może prowadzić do zubożenia gleby. Warto co roku uzupełniać kompost lub nawóz organiczny w okolicy drzewa.